Türkiye’de Faiz İndirimi: Ne Anlama Geliyor, Neden Yapılır?
Ekonomi hepimizin cebini doğrudan etkiliyor. Market fiyatlarından kira bedellerine, borçlanma maliyetlerinden yatırım kararlarına kadar her şey ekonomiyle iç içe. İşte bu noktada, "faiz oranı" dediğimiz konu büyük önem taşıyor. Peki son zamanlarda sıkça duyduğumuz “faiz indirimi” tam olarak ne demek? Neden yapılır? Vatandaşa etkisi nedir?
Bu yazıda, Türkiye’de faiz indiriminin perde arkasına samimi ve sade bir dille ışık tutacağız.
Faiz Nedir, Neden Önemlidir?
Faiz, borç alınan paranın kullanım bedelidir. En basit haliyle bankadan kredi aldığınızda ödediğiniz fazladan para faizdir. Ülkelerin merkez bankaları da piyasadaki genel faiz oranlarını belirleyerek ekonomiyi yönlendirmeye çalışır. Türkiye'de bu görevi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) yürütür.
TCMB’nin belirlediği "politika faizi", bankaların Merkez Bankası’ndan borç alırken ödedikleri faizi gösterir. Bu oran düşünce, genellikle bankaların halka sunduğu kredi faizleri de düşer. Faizlerin arttmasının artı ve eksi yönleri vardır, artı yönleri yönleri özellikle bizim gibi yüksek enflasyon ile mücadele eden ülkelerde enflasyon oranını düşürmek için sıkılaşmaya ve piyasada dolanan fazla parayı toplamak için faiz arttırılır insanlar bu dönemde daha çok lüks tüketimden kaçınırlar piyasada durgunluk yaşanmaya başlar faizler yüksek olduğu dönemlerde ev ve araç piyasasında durgunluk olabilir. Boşta duran para özellikle vadeli hesaplara ve para piyasası fonlarına kayar. Şirketlerin bilançoları olumsuz etkilenir özellikle birçok sektör krediler ile yatırım yapıp işlerini bu şekilde çevirdiği için bu dönemlerde ya kredi bulamazlar yada mevcut kredilerini ödemekte zorlanırlar
Türkiye’de Faiz İndirimi Neden Yapılır?
Merkez Bankası bir ülkenin ekonomisini dengelemek amacıyla zaman zaman faiz indirimi yapabilir. Bunun birkaç temel sebebi olabilir:
-
Ekonomiyi canlandırmak: Faizler düşünce kredi kullanmak kolaylaşır. Bu da hem tüketicinin hem de işletmelerin daha fazla harcama yapmasına neden olur. Sonuç? Piyasada para döner, büyüme artar.
-
İşsizliği azaltmak: Düşük faizli kredilerle işletmeler yeni yatırımlar yapabilir. Yeni yatırımlar ise daha çok iş, daha az işsizlik demek olabilir.
-
Üretimi ve yatırımı teşvik etmek: Sanayiciler, girişimciler düşük maliyetle borçlanabildikleri için daha fazla üretim yapmaya, yeni projelere girmeye yönelir.
Peki, Her Faiz İndirimi İyi midir?
Burada işin rengi değişiyor.
Faiz indiriminin zamanlaması ve ekonominin genel durumu çok önemli. Enflasyon yüksekken yapılan faiz indirimleri, halkın cebini rahatlatmak yerine daha da zora sokabilir. Neden mi?
Çünkü düşük faiz, tüketimi artırır. Ancak üretim bu hıza yetişemezse fiyatlar artar. Bu da enflasyonun daha da yükselmesine neden olur. Kısacası, halkın alım gücü düşer.
Ayrıca, Türkiye gibi dışa bağımlılığı olan ülkelerde faiz indirimi, yabancı yatırımcıların Türkiye’den çıkmasına yol açabilir. Bu da döviz kurunu yukarı iter, yani TL'nin değeri düşer.
Vatandaşa Etkisi Ne?
Faiz indirimi olduğunda, ilk bakışta olumlu etkiler görülür:
-
Kredi faizleri düşer (taşıt, konut, ihtiyaç kredileri).
-
Bankalardan borç almak kolaylaşır.
-
Harcama ve tüketim artar.
Ancak bu işin diğer yüzü de vardır:
-
Enflasyon artabilir.
-
Döviz kurları yukarı çıkabilir.
-
Tasarruf sahipleri zarar edebilir çünkü mevduat faizleri düşer.
Borsa yatırımcılarına ise bu durum olumlu yansıyacaktır.
Özetle, eğer dengeli yapılmazsa, uzun vadede vatandaşa zararı da olabilir.
Türkiye'de Neler Yaşandı?
Türkiye’de 2021-2023 yılları arasında çokça faiz indirimi yapıldı. Bu indirimlerin ardından döviz kurları hızla yükseldi, enflasyon tırmandı. Vatandaş markette fiyatların ayda bir değişmesine alıştı, kira fiyatları uçtu, maaşlar ise yetersiz kaldı.
2024 sonrası ise Merkez Bankası yön değiştirerek faiz artırımlarına gitti. Ama halkın yaşadığı zorluklar bir gecede düzelmedi. Zaten enflasyon indirimi direk olarak fiyatlamaya etki etmeyecektir sadece fiyatların yükseliş oranını biraz daha düşürecektir bizimde bu fiyat dengelemesini hissetmemiz belkide birkaç yılı bulabilir.
Son Söz: Dengeli, Şeffaf ve Hesap Verebilir Politika Şart
Faiz indirimi tek başına bir sihirli değnek değil. Ekonominin tüm aktörlerinin birlikte hareket ettiği, üretimin desteklendiği, enflasyonla gerçekçi mücadele edildiği bir sistemde anlam kazanır.
Kısa vadeli rahatlamaların faturasını uzun vadede halk ödüyorsa, orada durup düşünmek gerekir.
Bu yüzden, faiz kararları alınırken sadece ekonomi değil; vatandaşın alım gücü, tasarrufları, borçları ve geleceğe güveni de dikkate alınmalıdır.
Siz ne düşünüyorsunuz? Faiz indiriminin size etkisi oldu mu? Görüşlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönder